Spożycie owoców wśród dzieci pozostaje poniżej zaleceń. Czy spożycie soku owocowego może pomóc właściwie uzupełnić tę lukę? W nowych zaleceniach Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej czytamy, że sok owocowy 100% może stanowić część zbilansowanej diety dzieci w wieku powyżej 1. roku życia. Jakie właściwości prozdrowotne ma sok pomarańczowy?
KOMENTARZ: dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska dietetyk, Adiunkt w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia UJ Collegium Medicum
Niskie spożycie owoców wśród dzieci a niedobory istotnych składników odżywczych
W badaniu ”Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence study – HELENA” ¼ nastolatków w analizie spożycia z 2 dni nie jadła owoców w ogóle.* W badaniu HBSC z kolei odnotowano spadek spożycia owoców wśród polskich nastoltaków.** Badania wykazują, że również dzieci w wieku przedszkolnym spożywają zbyt mało owoców.*** Przedszkolaki, u których częściej niż w innych grupach wiekowych obserwuje się wybiórcze jedzenie są szczególnie narażone na niedobory witaminy C.**** W badaniu HELENA u europejskich nastolatków stwierdzono w osoczu niedobór stężeń: kwasu foliowego (15%), witaminy D (15%), β-karotenu (25%) i witaminy E (5%).
* Diethelm K, Jankovic N, Moreno LA, et al. Food intake of European adolescents in the light of different food-based dietary guidelines: results of the HELENA (Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence) Study, Public Health Nutr,2012, vol. 15
** Vereecken C.,Pedersen P, Ojala K et.al Fruit and vegetable consumption trends among adolescents from 2002 to 2010 in 33 countries European Journal of Public Health,25, 2, 2015
*** Harton A, Florczak J, Myszkowska-Ryciak J et al. (2015)Spożycie warzyw i owoców przez dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 96, 732–736 (in Polish).
****Kozioł-Kozakowska A, Piórecka B, Schlegel-Zawadzka M.Prevalence of food neophobia in pre-school children from southern Poland and its association with eating habits, dietary intake and anthropometric parameters: a cross-sectional study. Public Health Nutrition 2017 : Dec 18:1-9. doi: 10.1017/S1368980017003615.
Sok owocowy a rekomendacje
W nowych zaleceniach Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej czytamy, że sok owocowy 100% może stanowić część zbilansowanej diety dzieci w wieku powyżej 1. roku życia. Odpowiednia ilość soku dla małych dzieci w wieku 1-3 lat stanowi 120 ml dziennie, dla dzieci w wieku 4-6 lat odpowiednie spożycie wynosi od 120 ml-180 ml dziennie; dla dzieci w wieku 7-18 lat 1 szklanka od 200-230 ml zawsze w ramach zalecanej porcji owocowych dziennie.
Korzyści prozdrowotne
Spożywanie 100% soku owocowego może pomóc w spełnieniu dziennego zapotrzebowania na witaminę C, kwas foliowy, wapń, β-karoten i magnez. Jedna szklanka soku pomarańczowego pokrywa dobowe zapotrzebowanie na witaminę C u dzieci i młodzieży oraz 20% dziennego zapotrzebowania na kwas foliowy, który jest szczególnie ważny w okresie dojrzewania dziewcząt.***** Sok owocowy to również źródło fitozwiązków, takich jak karotenoidy, szczególnie luteina, β-karoten
i likopen, a także polifenole. Owoce cytrusowe są szczególnie bogate w związki fenolowe jak np. hesperydyna czy naringinina, a ponieważ większość związków fenolowych znajduje się w skórce owocu, przemysłowe tłoczenie pozwala na przedostanie się większej ilości tych fitozwiązków do soku.******,******* O podaniu porcji soku pomarańczowego, będącego doskonałym źródłem witaminy C, powinni szczególnie pamiętać rodzice dzieci, które często chorują. Witamina C skraca bowiem czas trwania infekcji, a dodatkowo zwiększa przyswajanie żelaza z produktów, co jest ważnym elementem rekonwalescencji. Należy też pamiętać, że w odpowiedzi na infekcję bakteryjną, bądź wirusową, uruchamiany jest jeden
z podstawowych mechanizmów obronnych polegający na ograniczeniu dostępności jonów żelaza dla czynnika patogennego, poprzez zmniejszenie ich poziomu w płynach biologicznych. Z kolei flawonoidy wykazują działanie immunostymulujące i przeciwzapalne, ponieważ oddziaływają na komórki układu odpornościowego m.in. poprzez hamowanie proliferacji limfocytów********. Dużą zawartość flawonoidów zwłaszcza hesperydyny i naringeniny odnotowuje się w soku z pomarańczy.
***** EFSA Dietary Reference Values (DRVs) for vitamin C https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2013.3418
****** Peleg H et al. (1991) Distribution of bound and free phenolic acids in oranges (Citrus sinensis) and grapefruits (Citrus paradisi). J Sci Food Agric 57:417–426.
******* Gil-Izquierdo A et al. (2002) Effect of processing techniques at industrial scale on orange juice antioxidant and beneficial health compounds. J Agric Food Chem 50: 5107–5114.
********Yao L.H., Jiang Y.M., Shi J. i wsp.: Flavonoids in food and their health benefits. Plant Foods Hum. Nutr. 2004, 59, 3, 113-122.
Soki a otyłość
Soki owocowe mogą pomagać dzieciom w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Zaobserwowano, że w diecie dzieci pijących soki owocowe jest mniej niezdrowych przekąsek dostarczających pustych kalorii. Wbrew niektórym opiniom soki owocowe nie zwiększają ryzyka otyłości u dzieci. Przegląd badań dotyczący soków owocowych i ich wpływu na masę ciała u dzieci nie potwierdza związku pomiędzy spożywaniem 100% soków owocowych a otyłością u dzieci. Na przykład w jednym z przeglądów autorzy przeanalizowali 7 badań obserwacyjnych w grupach dzieci i młodzieży w wieku od 2 do 18 lat, dotyczących spożycia soku pomarańczowego i jego wpływu na parametry antropometryczne. W żadnym z badań nie zaobserwowano wpływu spożycia soku na zmianę parametrów antropometrycznych u dzieci, jedno badanie wskazało na zwiększone ryzyko otyłości przy największej ilości spożycia soku.********* Zgodnie z rekomendacjami soki powinny być spożywane wymiennie do 1 porcji owoców, a nie jako płyn do gaszenia pragnienia pity pomiędzy posiłkami. Ostatnie badania sugerują, że spożywanie soku (szczególnie soku pomarańczowego) ma liczne korzyści zdrowotne szczególnie w odniesieniu do zaburzeń metabolicznych u dorosłych, ale potrzebne są dalsze badania, aby ustalić, czy dzieci mogą również czerpać podobne korzyści.
********* O’Neil, C. E., Nicklas, T. A., Rampersaud, G. C. and Fulgoni, V. L., 3rd (2011). One hundred percent orange juice consumption is associated with better diet quality, improved nutrient adequacy, and no increased risk for overweight/obesity in children. Nutr. Res. 31:673–682.
