Prototypową cechą starości jest mądrość, nierzadko osoby starsze w różnych kulturach cieszą się opinią mędrców. W psychologii odróżnia się mądrość pragmatyczną od duchowej.
Starość stwarza najdogodniejsze warunki do rozwoju duchowego, a to za przyczyną m.in.: bogactwa doświadczeń, w tym głównie doświadczanie przemijania, utraty dóbr, dewaluacji wartości materialnych, względności ocen, a także wyzbycia się złudzeń, co do roli racjonalnego rozumu, możliwości kontrolowania zdarzeń oraz możliwości pełnego kierowania własnym życiem. W następstwie tych doświadczeń kształtuje się postawa typu „niech będzie”. Nadto mądrości duchowej sprzyja także wycofanie się z aktywnego życia zawodowego, towarzyskiego i rodzinnego bez poczucia żalu, a z poczuciem niezależności, uwolnienia się. Wycofanie się prowadzi do wyciszenia umysłu, cisza zaś stanowi kontekst głębokiego przeżywania w ciszy, osiąga się zrozumienie.
Prosty tryb życia, który swoim rytmem wzmacnia rytualny charakter codziennych czynności. Spadek energii życiowej i osłabienie biologicznych popędów sprzyjają refleksji i kontemplacji, co za tym idzie jedności umysłu i odkrywanie sensu życia, a jak twierdzą inni psychologowie, może się to wszystko przyczyniać do poszerzania świadomości i osiągania coraz wyższych jej poziomów.
Starość przez swój specyficzny kontekst, stwarza warunki do rozwoju duchowego oraz do osiągania mądrości transcendentalnej. Jest zatem szansą dalszego rozwoju człowieka.