Zakrzepica związana jest z pojawieniem się skrzeplin, które mogą wywołać groźne powikłania, m.in. zatorowość płucną. Niestety nawet u 2/3 osób zakrzepica nie objawia się w widoczny sposób, w ukryciu prowadząc do dalszych problemów ze zdrowiem. Jednym z ważniejszych czynników sprzyjających zakrzepicy jest wiek powyżej 40 lat – a ryzyko z każdą dekadą rośnie jeszcze bardziej [2]. Kiedy i dlaczego powstaje zakrzepica i jak się przed nią chronić?
Nie tylko wiek powyżej 40 lat – co jeszcze zwiększa ryzyko zakrzepicy?
Im więcej czynników ryzyka działa jednocześnie, tym ryzyko zakrzepicy będzie wyższe. Sprzyjają jej między innymi zabieg czy operacja (głównie w obrębie miednicy, kończyn dolnych czy brzucha), długie unieruchomienie (np. podczas pobytu w szpitalu), nowotwór i jego leczenie, uraz (np. złamanie kości nogi czy miednicy) oraz zbyt wysoka waga (otyłość).
Istotnym czynnikiem ryzyka jest także trombofilia wrodzona – zapisana w genach tendencja do tworzenia się zakrzepów. Jest ona związana m.in. z obecnością mutacji genu protrombiny czy czynnika V Leiden i nie daje widocznych objawów. Przykładowo: u osób z dwiema kopiami wadliwego genu (mutacja czynnika V Leiden) ryzyko zakrzepicy może wzrosnąć nawet 50-80 razy (porównując z osobami bez takiego defektu).
Profilaktyka zakrzepicy – jak o siebie zadbać?
W tym przypadku duże znaczenie ma styl życia: zdrowa i zbilansowana dieta oraz regularna aktywność (np. spacery). Dobrze zwrócić uwagę także na odpowiednie nawodnienie i unikanie alkoholu i kofeiny, aby zapobiec nadmiernemu gęstnieniu krwi. Ważne jest też unikanie długiego przebywania w tej samej pozycji. U niektórych osób lekarz zaleca profilaktyczne stosowanie pończoch/rajstop uciskowych, a czasem też rozrzedzających krew leków.
Warto także sprawdzić, czy występuje genetyczna tendencja do zachorowania, czyli trombofilia wrodzona. Jest to czynnik możliwy do wykrycia jedynie badaniem DNA, a co ważne – występuje całe życie (przeciwnie np. do otyłości). Wiedza na temat obecności zmian w genach jest istotna przede wszystkim w momencie, gdy planowany jest pobyt w szpitalu czy operacja.
Objawy zakrzepicy – na co zwrócić uwagę?
U osób, u których zakrzepica wiąże się z objawami, najczęściej symptomy dotykają nóg. To dlatego, że duża liczba zakrzepów lokalizuje się właśnie w kończynach dolnych. Do możliwych objawów zakrzepicy należą:
- ból nogi/nóg (od kolan w dół);
- opuchnięcie nogi/nóg;
- zmiana koloru skóry kończyny: zasinienie lub zaczerwienienie;
- ucieplenie kończyny;
- poszerzenie żył;
- podwyższona temperatura.
Niestety, często zdarza się, że zakrzepica nie daje objawów, a wykrywane są dopiero jej powikłania. Najczęściej to zatorowość płucna, której symptomy obejmują m.in. duszność, suchy kaszel, ból w klatce piersiowej, spadek ciśnienia czy przyspieszone tętno.
