Jak wynika z ankiety przeprowadzonej w ramach Akademii Opieki Długoterminowej, aż 68% pielęgniarek środowiskowych i opieki długoterminowej ma wśród swoich pacjentów osoby niedożywione. Brak dostępu do edukacji na temat wpływu stanu odżywienia na proces leczenia i opieki nad pacjentem, a co za tym idzie brak przekonania wśród ankietowanych, że żywienie ma wpływ na stan pacjenta, wskazywane były jako główne przyczyny nieobejmowania chorych opieką żywieniową.

W ramach Akademii Opieki Długoterminowej – cyklu bezpłatnych szkoleń skierowanych do pielęgniarek opieki długoterminowej i środowiskowych, udzielających świadczeń w warunkach domowych, którego organizatorem jest Nutricia – przeprowadzono ankietę dotyczącą świadomości tego, jak istotne jest żywienie w chorobie. W oparciu o zebrane dane, średnio miesięcznie pod opieką jednej pielęgniarki przebywa ok. 28 pacjentów. Tym samym, przeprowadzona ankieta przedstawia zbiór doświadczeń w opiece nad grupą ponad 11 000 chorych.

Wiedza na temat żywienia wciąż niewystarczająca

Niedożywienie to duży problem wśród pacjentów opieki długoterminowej. Jak wynika z ankiety, 68% pielęgniarek, które świadczą opiekę w domach, ma wśród swoich podopiecznych osoby niedożywione. W konsekwencji u pacjentów mogą gorzej goić się rany, częściej rozwijają się zakażenia i powikłania, wzrasta ryzyko rehospitalizacji i wydłuża się czas rekonwalescencji chorego – mówi dr n. med. Marcin Folwarski, prowadzący zajęcia dotyczące żywienia do-
i pozajelitowego w warunkach domowych w ramach Akademii Opieki Długoterminowej.

Co ciekawe, prawie połowa ankietowanych pielęgniarek (41%) nigdy nie zdecydowała się na podjęcie jakiejkolwiek interwencji żywieniowej u swoich podopiecznych. 63% z nich deklaruje, że przyczyną był brak wystarczającej wiedzy oraz przekonania na temat tego, jak duży wpływ na kondycję chorego ma stan odżywienia.

Rodzaj możliwej interwencji żywieniowej, świadczonej przez pielęgniarki w domach pacjentów, zależy od ich specjalizacji. W ramach wykonywania świadczeń w domu pacjenta zarówno pielęgniarki środowiskowe (POZ), jak i opieki długoterminowej mają kompetencje do samodzielnego udzielania porad na temat właściwej diety i żywienia doustnego. Ze względu na częsty kontakt z pacjentem opieki długoterminowej, pielęgniarki, które odwiedzają go w domu, mogą na bieżąco monitorować stan pacjenta i zauważyć pierwsze niepokojące objawy mogące przyczynić się do pogorszenia jego stanu odżywienia, takie jak: brak apetytu, trudności
w gryzieniu, żuciu i połykaniu, a w konsekwencji zmniejszenie ilości przyjmowanych pokarmów, a także kłopoty z trawieniem i wchłanianiem składników pokarmowych, objawiające się uczuciem pełności, wzdęciami, nudnościami, wymiotami czy biegunką. Większe kompetencje nadane przez Ustawodawcę posiadają pielęgniarki długoterminowe. To one w wyposażeniu nesesera pielęgniarskiego powinny posiadać zestaw do zakładania zgłębnika, służącego do żywienia dojelitowego.

Pielęgniarki środowiskowe i opieki długoterminowej to osoby, które widują się z pacjentem najczęściej, na bieżąco mogą obserwować jego stan i prawidłowo, niezwłocznie reagować. Dlatego tak ważne jest, aby zapewnić im stały dostęp do wiedzy w zakresie żywienia medycznego i jego roli w procesie leczenia. Co więcej, aż 76% pielęgniarek wśród najważniejszych potrzeb pacjentów wskazało edukację rodziny i przygotowanie jej do opieki nad pacjentem, co oznacza, że podnoszenie kwalifikacji personelu pielęgniarskiego przekłada się bezpośrednio na najbliższe otoczenie pacjenta  dodaje dr n. med. Marcin Folwarski.

Konieczność edukacji wskazywana jest przez ankietowanych także w kontekście samych pacjentów. Aż 66% z nich uważa, że jedną z najważniejszych potrzeb jest także edukacja żywieniowa. Uczestnicy ankiety, którzy potwierdzili otrzymywanie od pacjentów pytań o sposób żywienia, zadeklarowali, że zadaje je co 4 podopieczny na każdej wizycie.

Żywienie medyczne w opiece domowej

Jak wynika z przeprowadzonej w ramach programu ankiety, ponad połowa pielęgniarek (59%) przynajmniej raz w swojej pracy podjęła interwencję żywieniową, głównie w formie żywienia dojelitowego. – Mimo wszystko, panująca wśród pacjentów i ich rodzin niska świadomość żywienia dojelitowego powoduje, że narastają wokół tego tematu najróżniejsze mity. Pacjenci i rodzina często mają obawy dotyczące żywienia dojelitowego i mimo rekomendacji lekarza, by wdrożyć je jak najszybciej, starają się ten proces opóźnić. To z kolei może negatywnie odbić się na kondycji pacjenta. Edukacja pielęgniarek w tym zakresie może bezpośrednio przyczynić się do zmiany ich nastawienia i wcześniejszego rozpoczynania tej niezbędnej procedury medycznej – wyjaśnia Alina Kaczor, pielęgniarka koordynująca w poradni żywieniowej Nutrimed, prowadząca warsztaty praktyczne dla uczestników Akademii Opieki Długoterminowej.

Z kolei 79% ankietowanych pielęgniarek potwierdziło, że podczas Akademii Opieki Długoterminowej zwiększyła się ich świadomość na temat żywienia medycznego, a tym samym znając swoich pacjentów, są w stanie wskazać tych, u których zastosowanie doustnych preparatów odżywczych mogłoby okazać się korzystne.  Interwencja żywieniowa polegająca na włączeniu do dobowej diety doustnych preparatów odżywczych, które należy stosować pod nadzorem lekarza, przeznaczona jest dla osób, u których żywienie drogą przewodu pokarmowego jest możliwe, ale nie są one jednak w stanie np. z powodu trudności w żuciu i połykaniu, pokryć dobowego zapotrzebowania na składniki odżywcze dietą składają się wyłącznie z tradycyjnych posiłków. Jak podkreślają eksperci, decyzję o zastosowaniu interwencji żywieniowej powinno się podjąć nie wtedy, gdy niedożywienie już wystąpiło, ale znacznie wcześniej, kiedy dopiero pojawia się jego ryzyko. Wskazywać na nie mogą takie objawy jak: brak apetytu, zmniejszone przyjmowanie pokarmów, które mogą być potęgowane chorobami współistniejącymi, a w efekcie spadek masy ciała.

Akademia Opieki Długoterminowej

Program szkoleniowy Akademii Opieki Długoterminowej obejmuje 14 godzin wykładów i warsztatów, podnoszących wiedzę i umiejętności  uczestników w zakresie opieki nad pacjentem przewlekle chorym (w tym rehabilitacji oraz leczenia ran i odleżyn), z czego połowę stanowi część dotyczącą wsparcia żywieniowego. Aż 98% pielęgniarek, które wzięły udział w szkoleniach przeprowadzonych w 2019 roku i na początku 2020, uważa, że zdobyta wiedza ułatwi im objęcie opieką żywieniową pacjentów w przyszłości.

Po pierwszej edycji programu dobitnie widzimy, jak ważne i niezaspokojone potrzeby edukacyjne pielęgniarek opieki długoterminowej i środowiskowych poruszyliśmy, dlatego z przyjemnością kontynuujemy edukację w tym roku w kolejnych 18 miastach. Refundowana usługa żywienia dojelitowego w warunkach domowych funkcjonuje w naszej ocenie na bardzo wysokim poziomie. Tym bardziej jednak należy troszczyć się o to, aby nie stanąć w miejscu i aby świadomość roli żywienia w procesie rekonwalescencji i opieki nad pacjentem była powszechna – zarówno wśród personelu medycznego, jak i pacjentów – uważa Agnieszka Tomasiak, Prezes poradni żywieniowej Nutrimed, spółki należącej do organizatora projektu Akademii Opieki Długoterminowej – firmy Nutricia.

W ramach całego cyklu szkoleń przeszkolonych zostanie 1600 pielęgniarek. Zawieszone ze względu na COVID-19 szkolenia zostaną wznowione już w sierpniu.


Akademia Opieki Długoterminowej to największy w Polsce program szkoleń skierowany do pielęgniarek opieki długoterminowej i środowiskowych udzielających świadczeń w warunkach domowych, obejmujący wykłady i warsztaty praktyczne z zakresu wsparcia żywieniowego, rehabilitacji oraz leczenia ran i odleżyn. Druga edycja projektu zaplanowana jest na terenie 18 miast m.in. Bydgoszczy, Łodzi, Białegostoku, Olsztyna, Wodzisławia Śląskiego, Rzeszowa, Warszawy, Szczecina czy Wrocławia  Docelowo w ramach Akademii Opieki Długoterminowej zostanie przeszkolonych 1600 uczestników. Program merytoryczny został opracowany wspólnie z: Polskim Towarzystwem Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), firmą Convatec oraz Stowarzyszeniem Udarowcy – Liczy się wsparcie.

Organizatorem Akademii Opieki Długoterminowej jest firma Nutricia. Do głównych Partnerów należą: Stowarzyszenie Udarowcy – Liczy się wsparcie oraz firma Convatec. Projekt został objęty Patronatem honorowym Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych oraz Patronatem: Krajowej Izby Fizjoterapeutów, Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN) i Stowarzyszenia Apetyt na Życie, zrzeszającego pacjentów z niewydolnością przewodu pokarmowego żywionych do- lub pozajelitowo w warunkach domowych.

Więcej informacji znajduje się na portalu edukacyjnym Akademii Opieki Długoterminowej, skierowanym do personelu medycznego, pacjentów i opiekunów pod adresem: www.opiekunchorego.pl.

Kliknij na wybraną ikonę poniżej aby udostępnić ten artykuł.

Redaktor Senior24h.pl Redaktor Senior24h.pl

Zmień czcionkę
instagram